Autentik materiallar o‘qituvchi va o‘quvchilarga ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Har qanday tilni o‘rganishning eng yaxshi usuli – bu o‘zimizni o‘rganilayotgan tilga real hayotiy sharoitda namoyon bo‘lishdir. Chunki o‘quvchilar doimiy nazoratdagi sinf sharoitida qolib ketmaydilar. Ular oxir-oqibat sinfdan tashqaridagi dunyoda yashashlari va boshqa odamlar bilan muloqot qilishlari kerak bo‘ladi.Odatda, real hayot sharoitida hech kim darsliklarda berilgan kabi murakkab  tuzilgan tilda gapirmaydi. Sinfdan tashqarida ishlatiladigan til ancha tabiiy bo‘ladi. Autentik materiallar to‘rt asosiy til ko‘nikmalarida qo‘llanilishi mumkin. O‘qish ana shunday ko‘nikmalardan biri bo‘lib, tilni o‘zlashtirishda juda muhim rol o‘ynaydi. Autentik materiallardan foydalanib o‘qishni o‘rgatishning juda ko‘p foydali va samarali usullari mavjud.Birinchi navbatda, autentik materiallardan foydalanishning asosiy afzalligi – ularni hamma joyda topish mumkinligidir. O‘qish mashg‘ulotlari uchun barcha turdagi yozma matnlardan foydalanishimiz mumkin. Shuning uchun tanlash uchun cheksiz miqdordagi autentik matnlar mavjud. Til o‘qituvchilari gazetalar, jurnallar, broshyuralar, qo‘shiq matnlari, hikoya kitoblari va boshqa ko‘plab manbalardan foydalana oladilar. Matnlar bitta format bilan cheklanmasligi kerak. O‘quvchilar sinfdan tashqarida turli xil matnlarni ko‘rishlari va o‘qishlari kerak bo‘ladi.Internet yordamida autentik materiallarni to‘plash ancha osonlashgan. Internetda autentik matnlarning cheksiz manbalari mavjud. Turli xil matnlar sinfdagi darslarni rang-barang qiladi va o‘quvchilarga darsliklardan foydalanishning takrorlanishidan charchashning oldini oladi. O‘quvchilar ham ushbu turli xil o‘qish materiallaridan foyda ko‘radilar. Bular ularning turli xil matnlarga duch kelib, til bo‘yicha bilimlarini kengaytirishga yordam beradi.Autentik materiallar tadqiqotchilar tomonidan "haqiqiy til" deb ataluvchi ma'lumotlarni o‘z ichiga oladi va haqiqiy hayotiy vaziyatlarda ishlatiladi. O‘quvchilarni sinfdan tashqarida ishlatiladigan til bilan tanishtirish juda muhim. Darsliklarda qat'iy tuzilgan va rasmiy til ishlatiladi, lekin bu til do‘konda, restoranda yoki yo‘l so‘rashda ishlatiladigan tildan farq qiladi.Bundan tashqari, autentik materiallar darsliklarda berilgan bilimdan tashqari ma'lumotlarni kengaytirishga yordam beradi. O‘quvchilarni real hayotda uchraydigan tilga tayyorlaydi va ular o‘zlarini yanada ishonchli his qilishlariga yordam beradi. Masalan, o‘qituvchilar restorandagi dialoglardan foydalanishlari mumkin, bu orqali o‘quvchilar ovqat buyurtma qilish, iltimos qilish, taklifni qabul qilish yoki rad etish kabi iboralarni o‘rganadilar. Bu kontekst o‘quvchilarga dolzarb bo‘ladi, chunki bu vaziyatlar bilan ular sinfdan tashqarida duch keladilar.Shuningdek, autentik materiallar yangi vaziyatlarda o‘quvchilarning xavotir darajasini pasaytiradi (Cahyono, 2009).

1. Autentik materiallardan foydalangan holda o‘qishni o‘rgatishning eng samarali usullaridan biri – video, qo‘shiqlar va rasmlardan foydalanishdir. Birinchidan, bu katta motivatsiya beradi. O‘quvchilar tilni jonli va qiziqarli tarzda ko‘rganlarida tezroq qiziqish hosil qiladilar. Videolar va tovushlar yordamida til yanada tushunarli va real shaklda ifodalanadi.

Ikkinchidan, video va rasmlar o‘quvchilarni maqsadli tilda ko‘proq muloqot qilishga undaydi. Bundan tashqari, muloqotning noverbal jihatlari ham namoyish etiladi. Amerikalik psixolog Robert Merabianning fikriga ko‘ra, inson muloqotining 80 foizi noverbal hisoblanadi. Bizning ifodamiz, imo-ishoralarimiz, holatimiz va kiyimimiz gapirayotgan narsamiz bilan teng ahamiyatga ega. Videoda bu jihatlar harakatda ko‘rinadi. O‘qituvchi istalgan paytda videoni to‘xtatib, bu jihatlarni muhokama qilishi mumkin.

Bundan tashqari, videolar madaniy merosni o‘rganish imkoniyatini ham yaratadi. Madaniy farqlarni kuzatish boshqa millatlarni tushunishda muhim ahamiyatga ega. Madaniy kelib chiqishni bilish tilni o‘rganishda zarurdir. Shuning uchun madaniy odatlar ham ta'kidlanishi kerak. Video barcha darajalar uchun qo‘llanilishi mumkin. Uni vaqti-vaqti bilan qo‘shimcha material sifatida yoki har bir darsning asosiy qismi sifatida ishlatish mumkin. Videolar boshlang‘ich va elementar darajadagi o‘quvchilar uchun juda foydali, chunki o‘rganishni boshlashdagi motivatsiya juda muhim.

2. Tasniflangan e'lonlar o‘qishni o‘rgatishda ham muhim vosita hisoblanadi. O‘qitayotgan joyimizga qarab, talabalarimiz, ehtimol, allaqachon reklama vositasi bilan tanish bo‘lishadi, chunki reklama bizning kundalik hayotimizda doimiy mavjud. Biz avtobus kutayotganimizda, ijtimoiy tarmoqlarda (Facebook, Instagram kabi) yoki jurnallarni varaqlayotganimizda e'lonlarni o‘qishimiz mumkin, xoxlaymizmi yoki xoxlamasak ham. Til o‘qituvchisi sifatida biz darslarda e‘lonlardan suhbatni boshlash uchun foydalanishni allaqachon bilishimiz mumkin. Ammo ularni shuningdek, individual o‘qish topshiriqlari uchun ham ishlatish mumkin. Qisqa topshiriq quyidagicha tuzilishi mumkin: biz talabalarga besh yoki undan ortiq so‘zni o‘z ichiga olgan bir reklamaning nusxalarini tarqatamiz va har bir so‘zning ta‘riflarini yozishni, so‘ngra reklama nima sotilayotganini va uning tomoshabinlarga qanday his-tuyg‘ularni yetkazishga harakat qilayotganini aniqlashni so‘raymiz. Shuningdek, so‘zlar va tasvirlar qanday bog‘langanini so‘rashimiz mumkin. Qiziqarli darslarni tashkil qilish uchun o‘qituvchilar "McDonald's", "Coca-Cola", "Pepsi", "Dave’s Single" kabi mashhur reklamalardan foydalanishlari kerak. Oldindan o‘qish faoliyati uchun so‘zlarni mos tariflar bilan bog‘lashni amalga oshirish mumkin.

Bu ularning o‘qish ko‘nikmalarini yaxshilaydi va ular yangi so‘zlarni o‘rganishlari mumkin. O‘qish davomida talabalarga ushbu mahsulotning reklamasi ko‘rsatilganida bo‘shliqlarni to‘ldirishlarini so‘ash, so‘ngra ular asosida munozaralar yoki bahslar tashkil etishlari mumkin, shuningdek, ular ba'zi tanlov topshiriqlarini ham bajarishlari mumkin.

O‘rtacha darajadagi talabalar uchun murakkab reklamalardan foydalanish mumkin. Ayniqsa, 9-10-sinf o‘quvchilari qiziqarli ish e‘lonlarini bilishni xohlashadi. Bundan tashqari, bu o‘quvchilarga ish qidirish jarayonining haqiqiy muhitini his qilish imkoniyatini yaratadi. Ular foydali bilimlarni olishlari va ishga ariza topshirishni qanday amalga oshirishni bilishadi. Darsni to‘g‘ri qadamlar bilan o‘tkazish, haqiqiy britaniyalik e'lonlar bilan ishlash yaxshiroq bo‘ladi. Bu talabalarga o‘rganayotgan tilining kundalik hayoti va madaniyati bilan bog‘lanishga yordam beradi. Ko‘plab sifatli matbaa reklamalari onlaynda mavjud. Bir oz tadqiqot olib, biz o‘quvchilarimizning bilim darajasiga mos keladigan variantlarni topishimiz mumkin. O‘qish ko‘nikmalarini oshirish uchun reklamalardan foydalanish mumkin. Masalan, tasniflangan e'lonlar yordamida talabalar o‘qish vazifasini olishlari mumkin, bu esa qiyin bo‘lishi mumkin, ammo juda og‘ir emas.

3. Rezyumelar yoki CV-lar ham o‘qishni o‘rgatishning foydali usuli bo‘lishi mumkin. Professional rezyume va CV-lar o‘quvchilarga ish qidirish uchun zarur bo‘lgan o‘qish ko‘nikmalarini va so‘z boyligini amalda ishlatish imkoniyatini yaratadi. Talabalar boshqa davlatlarning mashhur vakillarini o‘qishga qiziqishi mumkin. Masalan, biz turli rezyume yoki CV nusxalarini chop etishimiz mumkin. Turli kasblar uchun ajoyib namunalarni taklif qiladigan ko‘plab veb-saytlar mavjud. O‘quvchilarni juftlarga ajratib, bir talaba ishga murojaat qiluvchi bo‘ladi, ikkinchi talaba esa ish suhbatini o‘tkazadi. Suhbatni o‘tkazadigan talabalar rezyume yoki CV-ni o‘qib chiqishlari va o‘qituvchi, o‘z navbatida, ular haqidagi savollarni berishi mumkin.
4. Sayohat broshyuralari o‘qishni o‘rgatishning keng tarqalgan usuli hisoblanadi. Ayniqsa, qadimiy shahrimizda sayohat broshyuralarini topish hech qanday muammo emas. Sayohat broshyuralarining turli xil assortimenti bilan nafaqat o‘qish tushunishini, balki shartli gaplar kabi grammatikani ham o‘rganishimiz mumkin: "Agar …ga borsangiz..." kabi. Misol uchun, biz bu broshyuralardan yordam olib, qiziqarli o‘qish faoliyatini yaratishimiz mumkin. O‘qituvchi talabalarni aylantirib joylashtirib, turli sayohat broshyuralarini markazga qo‘yadi. Talabalar broshyuralarni o‘qib chiqib, ularni qiziqtirgan joyni tanlashlari kerak. Har bir talaba a) nima joyni tanlaganini, b) nima uchun uni tanlaganini, c) broshyurada eslatib o‘tilgan joy va mehmonxona xususiyatlarini yoqtirganligini aytishi kerak.
5. Gazeta maqolalari ham o‘qishni o‘rgatishda muhim vosita hisoblanadi. Yangiliklarni o‘qish, deyarli har bir o‘quv tili uchun ishlaydigan ishonchli va sinovdan o‘tgan usuldir. Bevosita va oddiy yozuv, prognoz qilinadigan tuzilmalar va asosiy so‘zlar, yangilik maqolalarini til asoslarini o‘rgatish va talabalar o‘zlarining tushunish darajalarini aniq baholash uchun samarali usuldir.

Bu faqat tilni tushunish masalasi emas. Joriy voqealarni darslarga olib kirish orqali biz talabalarga o‘z maqsad tilining madaniyatini ochishimiz va ular bilan mahalliy spikerlar bilan bo‘lishishlari mumkin bo‘lgan suhbat mavzularini tanishtirishimiz mumkin. Katta yangiliklar nashrlaridan maqolalar raqamli shaklda mavjud, shuning uchun biz har kuni ertalabki asosiy voqealarni darsga bormasdan oldin chop etishimiz mumkin. Talabalar maqolalarni o‘qib chiqqandan so‘ng, biz ularning tushunishini baholash uchun ularga savollar bera olamiz. Biz voqealar tasvirlanganini, asosiy o‘yinchilar kimligini va ular qanday keyingi voqealarni kutayotganini so‘rashdan boshlashimiz mumkin. O‘rtacha va yuqori darajadagi talabalar uchun biz yangiliklar asosida uzoq muddatli loyihalar tayinlashimiz mumkin, masalan, ularga bir necha hafta davomida bir muammoni kuzatib borish va uni taqdim etish yoki o‘z maqolalarini yozishni so‘rash (Brown, 2001).

Sinfda autentik matnlarni ishlatish juda muhim, chunki ular ko‘plab funksiyalarni bajaradi: til bilimlarini kengaytirish va mustahkamlash; til materiallari bo‘yicha trening; og‘zaki nutq qobiliyatlarini rivojlantirish; yozma nutq qobiliyatlarini rivojlantirish. Matnlar bilan ishlashda o‘qituvchi quyidagi mashqlarni qo‘llashi mumkin: o‘qishdan oldin (sarlavha ustida ishlash, mazmunni oldindan taxmin qilish, grammatika va leksikaga oid ish); o‘qish davomida (umumiy tushunish, o‘quvchi uchun qiziqarli qismlarni aniqlash, mazmunli qismlarni tanlash); o‘qishdan keyin (tushunishni tekshirish, matnni talqin qilish, aniq ma'lumotlarni topish qobiliyati); shaxsiy ifodalarni ishlab chiqish mashqlari (og‘zaki va yozma qobiliyatlarni rivojlantirishga qaratilgan). Darsda video materiallardan foydalanish talabalarni tilni o‘rganishga bo‘lgan motivatsiyasini oshirishi mumkin, chunki ular haqiqiy tilni taqdim etadi, talabalarni madaniyatni estetik tarzda ko‘rsatadi. Hech shubhasiz, video o‘qitishda juda samarali, chunki u autentik muhitni ifodalaydi, til funksiyalarining amalda qanday ishlashini ko‘rsatadi, haqiqiy til o‘zaro aloqalarini namoyish etadi, tilning noverbal tarkibiy qismlarini, masalan, ko‘z harakatlari, yuz ifodalari, tana tili (ko‘zlar va yuzdan tashqari, ko‘plab tana holatlari, bo‘yin, qo‘llar, boshning ma'lum harakatlari) ko‘rsatadi. Video bilan ishlashda o‘qituvchi quyidagi faoliyatlarni qo‘shishi kerak: oldindan ko‘rish (talabalarni ko‘radigan material bilan tanishtirish, yanada yaxshi tushunishni ta'minlash); ko‘rish davomida (o‘qituvchining savollariga javob berish); ko‘rishdan keyin (muhokamalar, ro‘l o‘ynash, yozish). Kompyuter dasturlarini o‘qitishda ishlatish g‘oyasi yangi emas. Uning asosiy maqsadi o‘qitish va o‘rganishni samaraliroq va samarali qilishdir. Kompyuter dasturlari yordamida talabalar o‘z bilimlarini tekshirishlari, turli mashqlarni bajarishlari va yozma shaklda muloqot qilishlari mumkin. Bundan tashqari, kompyuter bilan muloqot talabalariga o‘z nutqlarini rejalashtirish, ular yozayotgan va o‘qigan xabarlarda tilni qanday ishlatishlarini sezish va tahlil qilish imkoniyatlarini beradi. Internetga kirish orqali til o‘rganuvchilar butun dunyo bo‘ylab mahalliy spikerlar (yoki boshqa til o‘rganuvchilar) bilan muloqot qilishlari, dunyo bo‘ylab millionlab fayllarni qidirishlari va shaxsiy qiziqishlariga javob beradigan autentik materiallarga kirishlari mumkin. Autentik materiallarning misollari gazeta yoki jurnal maqolasi, rok qo‘shig‘i, roman, radio intervyusi, film sharhi, an'anaviy ertak va boshqalar bo‘lishi mumkin. Texnologiyadan foydalanib, o‘qituvchi talabaning qilgan xatolarini osonlik bilan aniqlay oladi. Agar u bir xil xatolarni qilish odatiga kirgan bo‘lsa, ularni endi qilishdan saqlanishi uchun qo‘shimcha mashqlar taklif qilinishi kerak. Bundan tashqari, kompyuter bilan ishlash quyidagi imkoniyatlarni taqdim etadi: turli tuzilmalarni, grammatika qoidalari va leksikani o‘rganishni rag‘batlantirish, ularning muloqotda qanday zarurligini ko‘rsatish; talabaga individual tarzda ishlash imkoniyatini berish; har qanday topshiriqni qayta ko‘rib chiqish va har qanday savolga javobni to‘g‘rilash imkonini berish; muayyan tuzilmani o‘rgatadigan bir nechta mashqlarni taqdim etish; sinfdagi har bir talabani o‘rganish jarayoniga jalb qilish; ish tugagandan so‘ng natijalarni darhol ko‘rsatish; mustaqil ishni tashkil etish imkoniyatini berish. Ammo barcha ushbu afzalliklarga qaramay, o‘qituvchining o‘quv jarayonidagi roli hali ham muhimdir. Kompyuter yordamida o‘tkazilgan darslar, boshqa o‘qitish vositalari (masalan, darsliklar, ish varaqalari, gazeta, diagrammalar, plakatlar, ta'lim vizual yordamlar, realiyalar, doska, SMART doskasi, proyektor, kassetali magnitafon, videokassetalar, kompyuter va boshqalar) kabi, o‘qish jarayonida yaxshilanishlarni ta'minlamaydi. Shuningdek, har kimga mos keladigan yagona kitob yoki kompyuter dasturi yo‘qligini unutmang. Shuning uchun o‘qituvchi aniq talablarni qondiradigan dasturlarni tanlashi kerak. Talablar turlicha bo‘lishi mumkin, bu biz qo‘ygan maqsadga qarab farq qiladi. Masalan, kompyuter dasturlaridan foydalanganda til o‘rganuvchisi grammatika va leksika mashqlarini bajarishi, og‘zaki nutqni tinglashi va takrorlashi, shuningdek, qisqa maqolalar, matnlarni o‘qishi va yozma shaklda o‘z fikrlarini ifodalashi mumkin. Shunday qilib, agar biz talabalarga yozma shaklda muloqot qilishni o‘rgatmoqchi bo‘lsak, kompyuter dasturlarini tanlashda quyidagi jihatlarga alohida e'tibor berishimiz kerak: dastur muayyan maqsadga mos kelishi; o‘rganilayotgan mavzu, leksika va grammatika bilan mosligi; dasturdan foydalanishning oddiyligi va talabalar uchun topshiriqlarni aniq tushuntirish; xorijiy tilda to‘g‘ri yozish uchun zarur bo‘lgan ma'lum qoidalar mavjudligi; mos misollarning mavjudligi. Shunday qilib, kompyuter dasturlari bilan to‘g‘ri ishlash xorijiy tilni ifodalash ko‘nikmalarini va qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Dars rejasini tuzishda o‘qituvchi autentik materiallardan foydalanishga harakat qilishi kerak, chunki ular xorijiy tilni til va nutq materiallarini namoyish qilish imkoniyatini beradi, shuningdek o‘quvchilarning boshqa odamlarning milliy xususiyatlari, mentaliteti haqidagi tasavvurlarini kengaytiradi, o‘z mamlakati va o‘rganayotgan tilning mamlakati o‘rtasidagi urf-odatlar va an’analarning farqlarini bilishga yordam beradi, atrof-muhit haqidagi tasavvurlarni kengaytiradi, kelajakdagi ifoda uchun manba va fikrlar almashish uchun asos beradi (Breen, 1985).

Xulosa qilib aytganda, autentik materiallarni o‘qish ko‘nikmalarini o‘rgatishda qo‘llash muhim vosita hisoblanadi. Biroq, darsliklar umuman chiqarib tashlanmasligi kerak. Ikkala usulni birgalikda ishlatish o‘qitish usullarini yaxshilashga yordam beradi va tilni o‘rganish jarayonining muvaffaqiyatini ta'minlaydi. Biroq, ba’zi kamchiliklar bor, ularni bartaraf etish mumkin emas. Masalan, agar maqola juda qiziqarli bo‘lsa va biz uni o‘quvchilarga yordam berishi va ularni rivojlantirishi mumkin deb ishonch hosil qilsak, lekin u juda murakkab so‘zlarni o‘z ichiga olsa, bu muammoni o‘quvchilarga o‘qishdan oldin o‘qituvchi tomonidan o‘rgatilgan so‘zlar bilan hal qilishimiz mumkin (o‘qishdan oldin bosqichda). O‘qish jarayonini bosqichma-bosqich o‘tkazish ham ushbu muammoni hal qilishga yordam beradi va o‘qish tajribasini osonlashtiradi. O‘qituvchilar, shuningdek, o‘qish darslarini bosqichma-bosqich olib borishlari kerak, ayniqsa past darajadagi o‘quvchilar uchun. Ular dars muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun o‘qituvchidan ko‘proq yordam va qo‘llab-quvvatlashga muhtojdirlar. Bundan tashqari, o‘qituvchilar autentik matnlarni o‘qish darslarida maqsadga muvofiq ishlatishlari va o‘qishdan keyingi topshiriqlarni shu maqsadga yo‘naltirishlari kerak. Bu shuni anglatadiki, dars oxirida o‘quvchilar o‘qish matnidan hamda berilgan topshiriqlardan biror narsa o‘rganadilar. Matnni ehtiyotkorlik bilan tanlash kerak. Chunki matnlar ingliz tilida yoki boshqa maqsadli tilda bo‘lishi shuni anglatmaydi ki, ular foydalidir. Kontekst, o‘quvchilarni real dunyoga tayyorlashda muhim ahamiyatga ega, shuning uchun autentik materiallardan foydalanishning foydasi (Berardo, 2006).

Biroq, bu materiallar samarali bo‘lishi uchun ehtiyotkorlik bilan va o‘rinli ravishda ishlatilishi kerak. Barcha jihatlarni hisobga olgan holda, autentik materiallar til o‘rganish jarayonini yaxshilashi, o‘quvchilarning til ko‘nikmalarini oshirishi va ularga til darslaridan tashqarida hayotiy holatlarda muvaffaqiyatli ishlashga yordam berishi shubhasizdir.